Als je aan kersen denkt, denk je waarschijnlijk aan hun gedurfde kleuraccent, hun zoete en luxueuze smaak en hun frequente aanwezigheid in populaire desserts. Maar eeuwenlang hebben kersen een belangrijke rol gespeeld in kunst en literatuur, vooral als het gaat om symboliek.
Afhankelijk van het werk waarin kersen voorkomen, varieert hun betekenis uiteraard. Een groot deel van die variatie komt voort uit de tijd waarin het werk tot stand kwam. Wil je meer weten over de betekenis van kersen? We verdiepen ons in de symboliek van kersen in de onderstaande kunst en literatuur.
Geschiedenis van kersen
De zoete kersen die we tegenwoordig kennen en waar we van houden, zijn afkomstig uit Azië – in de rijke grond tussen de Kaspische en de Zwarte Zee. De vroegst bekende verwijzing naar kersen is binnen Geschiedenis van planten door de Griekse filosoof Theophrastus die leefde van 371 tot 287 v.Chr. Hoe kersen van Klein-Azië naar Europa zijn gekomen, blijft een mysterie, maar de algemene overtuiging is dat vogels ze tussen de continenten hebben vervoerd.
Vroege kolonisten brachten uiteindelijk in de 17e eeuw kersen per schip naar Amerika. In de eeuwen sinds kersen zich in populariteit over de hele wereld verspreidden, werden ze gewaardeerd en omarmd door iedereen, van Romeinse veroveraars tot Chinese aristocraten, van immigranten uit de arbeidersklasse tot zowel amateur- als professionele chef-koks.
Betekenis en symboliek van kersen
Heb je jezelf ooit afgevraagd: Wat symboliseren kersen? Als dat zo is, zal het je misschien verbazen dat het antwoord grotendeels varieert, afhankelijk van het moment in de geschiedenis waar je naar kijkt. Middeleeuwse kunst en literatuur gaven kersen bijvoorbeeld een heilige betekenis. In The Cherry-Tree Carol, een kerstballade die al in de vijftiende eeuw werd gezongen, reizen de zwangere Maagd Maria en Jozef naar Bethlehem voor de volkstelling. Onderweg stoppen ze om uit te rusten in een kersenboomgaard en Maria vraagt Jozef om kersen te plukken die ze kan eten en het ongeboren kind kan voeden.
Jammer genoeg vertelt Jozef haar de vader van het kind en niet dat hij de kersen mag plukken. Jezus, die nog steeds in de baarmoeder van Maria groeit, spreekt tegen de kersenboom en beveelt hem een van zijn takken te laten zakken, zodat Maria eruit kan plukken. Als de tak inderdaad zakt, heeft Jozef berouw voor zijn boze woorden.
In de vijftiende eeuw Wakefield Master's The Shepherd's Play
Bovendien de middeleeuwse ridderroman Heer Cleges vertelt het verhaal van een arme ridder die onder een boom bidt en vraagt dat hij en zijn gezin rijkdom verwerven. Als hij opkijkt, is de boom bedekt met kersen: een wonder. Dit voorspelt goede dingen die gaan komen. Hij en zijn zoon brengen de kersen naar de koning, die hen uit dankbaarheid voor dit wonderbaarlijke geschenk van rijkdom en middelen voorziet.
Na verloop van tijd kregen kersen een meer seculiere betekenis en werden ze geassocieerd met seks. Schrijvers beschouwden kersen als rijp, vol en wachtend om alle toepasselijke eufemismen voor erotiek te doorbreken, vooral als het betrekking heeft op maagdelijkheid en de mannelijke anatomie. In William Shakespeares A Midsummer Night’s Dream verkondigt Thisbe bijvoorbeeld dat Mijn kersenlippen vaak uw stenen hebben gekust. Sommige geleerden geloven dat de stenen in deze zin naar testikels verwijzen.
De zeventiende-eeuwse Engelse lyrische dichters Josuah Sylvester en Robert Herrick vergelijken kersen met tepels en borsten. Ook in deze periode vergelijkt de Engelse dichter Charles Cotton het schaamhaar van een meisje met zwarte kersen en verwijst auteur John Garfield naar seks als spelen bij de Bobb-Cherry. In hun erotische roman De Venusschool (1655) De Franse auteurs Michel Millot en Jean L’Ange vergelijken de punt van het aanhangsel van een man met een kers.
Naarmate de tijd verstreek, werd de erotische symboliek van kersen nog directer. De Oxford Engels woordenboek registreert 1889 als het jaar van de eerste moderne verwijzing naar de kers als symbool voor het maagdenvlies. Lexicograaf Jonathon Green traceert de oorsprong van maagden die hun maagdenvlies (ook wel hun kers genoemd) kwijtraakten tot aan het begin van de twintigste eeuw, toen het in de mainstream jargon terechtkwam.
Moderne werken met kersensymboliek zijn onder meer die van Vladimir Nabokov Lolita ; Sexing the Cherry van Jeanette Winterson; en nummers als Cherry Pie van Warrant Cherry Red van ZZ Top Cherry Cherry van Neil Diamond Cherry Bomb van The Runaways en Blow van Beyoncé.
Spirituele betekenis van kersen
In christelijke teksten concentreert de spirituele betekenis van kersen zich voornamelijk op het wonderbaarlijke en het goddelijke. De vrucht groeit vaak of verschijnt in onwaarschijnlijke omstandigheden en dient als bewijs van Gods wonderbaarlijkheid en glorie. De spirituele betekenis hier is dat bij God alle dingen mogelijk zijn – zoals blijkt uit het feit dat een kersenboom buigt om zijn vruchten te laten plukken.
Bovendien heeft de Japanse cultuur kersen geassocieerd met de spirituele concepten van levensdood en wedergeboorte. Dit geeft ze een bijzondere betekenis wanneer ze als geschenk worden gepresenteerd. De Japanners boden kersenbloesems aan aan Kamikaze-piloten ter ere van hun daden tijdens de Tweede Wereldoorlog. Japan heeft ook zijn relatie met de Verenigde Staten geëerd door kersenbomen te sturen als symbool van vriendschap en eenheid.
Kersensymboliek in de kunst
Kersen komen voor in kunstwerken, waaronder schilderijen en borduurmotieven. Ze vertegenwoordigen doorgaans geluk, hemelse rijkdom en de vrucht van het paradijs. In sommige schilderijen vormen ze het brandpunt van het hele schilderij. In andere gevallen bungelen ze discreet aan de hand van een onderwerp of, zoals het geval is in een beroemd schilderij van Elizabeth I, aan de oren.
Kersen komen in verschillende mate voor op een aantal beroemde schilderijen, waaronder De kersenverzamelaars van François Boucher Meisje Onder de Kersenbloesems van Emile Vernon Madonna met kersen Kersen door Virginia Granberry en De jongen met kersen van Edouard Manet.
De betekenis van kersen in kunst en literatuur varieert van verheven en subliem tot seksueel en vroom. Om te begrijpen wat kersen vertegenwoordigen, moet je kijken naar de context van het werk waarin het werd gebruikt en het tijdperk waarin het werd geproduceerd. Maar ongeacht de context is het duidelijk dat kersen rijp zijn voor betekenis.
